Özbekistan’da bugün halk, Yasama Meclisi ve belediye meclis üyelerini belirlemek için sandık başına gidiyor. Ülkedeki yaklaşık 20 milyon kayıtlı seçmen, kabul edilen yeni anayasa sonrası yapılan bu ilk genel seçimde oylarını kullanmaya başladı. Seçimlerde Yasama Meclisi ile il ve ilçe belediye meclis üyelikleri için sabah saat 08.00’den akşam 20.00’ye kadar oy verme işlemleri sürecek.
Bu yılki seçimlerin en dikkat çeken özelliği, ilk kez çoğunlukçu ve orantılı nispi temsil sistemine göre gerçekleştirilmesi. Milli Yükseliş Demokrat Partisi, Halk Demokrat Partisi, Liberal Demokrat Partisi, Adalet Sosyal Demokrat Partisi ve Ekoloji Partisi’nden toplam 875 aday, Yasama Meclisi’ndeki 150 sandalye için yarışıyor. Adaylardan 500’ü orantılı nispi temsil sistemiyle seçilecek 75 sandalye için, 375 aday ise çoğunlukçu sisteme göre belirlenecek diğer 75 milletvekilliği için mücadele ediyor.
1000’den fazla gözlemci seçimi takip ediyor
Ülke genelindeki 75 seçim bölgesinde toplam 10 bin 717 sandık kuruldu. Türkiye dahil 39 ülkedeki Özbekistan diplomatik temsilciliklerinde de 56 sandık oluşturularak yurt dışında yaşayan Özbek vatandaşlarının oy kullanması sağlanıyor. Seçimleri, AGİT, ŞİÖ, İİT gibi uluslararası kuruluşlardan ve 50’den fazla ülkeden gelen yaklaşık 1000 gözlemci takip ediyor.
Seçimlerde en çok oy alan parti, başbakan adayını belirleme hakkını kazanarak devlet başkanının onayına sunabilecek.
Nasıl bir sistem var?
Yasama Meclisi ve Senato’dan oluşan Özbekistan parlamentosunun alt kanadı olan Yasama Meclisi 150 milletvekilinden, üst kanadı Senato ise 65 üyeden oluşuyor. İl meclislerine seçilen üyeler, gelecek ay yapılacak oturumlarda bölgelerini Senato’da temsil edecek senatörleri seçecek. Ülkenin 14 bölgesini her biri 4 senatör ile temsil edilirken, cumhurbaşkanı tarafından 9 senatör atanacak.
Yeni seçim yasası
Bu yıl yürürlüğe giren seçim yasası ile birlikte, milletvekili aday listelerinde parti üyesi olmayan isimlerin de yer almasına izin veriliyor. Geçmişte çoğunlukçu sistemle yapılan seçimlerde, adayların siyasi partileri temsil etme zorunluluğu bulunuyordu. Yasama Meclisi’nde bu yeni sisteme geçiş kararı 31 Ekim 2023’te alınıp, Senato ve Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in onayının ardından Aralık 2023’te yürürlüğe girmişti.
Bir önceki parlamento seçimlerinde, Liberal Demokrat Partisi 53 sandalye kazanırken, Milli Yükseliş Demokrat Partisi 36, Adalet Sosyal Demokrat Partisi 24, Halk Demokrat Partisi 22 ve Ekoloji Partisi 15 sandalye elde etmişti.
